Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αντιπροσωπεύει τον 4ο πιο συχνό σε εμφάνιση καρκίνο στο γυναικείο πληθυσμό. Η αιτία που βρίσκεται πίσω από τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου είναι η επιμένουσα μόλυνση από κάποιο γονότυπο υψηλού κινδύνου του ιού HPV. Η πρόληψη της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου πραγματοποιείται κατά βάση μέσω των εξετάσεων ανίχνευσης αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας. Οι εξετάσεις αυτές πραγματοποιούνται με τη λήψη κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου και τον ενδοτραχηλικό αυλό και τη μετέπειτα εξέτασή τους. Αυτή η εξέταση ονομάζεται τεστ Παπανικολάου ή ΠΑΠ τεστ. Πλέον, έχουν αναδειχθεί νέες τεχνικές μοριακής βιολογίας που συνδυάζονται με το ΠΑΠ τεστ, διευκολύνοντας την έγκαιρη πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το μοριακό ΠΑΠ τεστ περιλαμβάνει το συνδυασμό του τεστ κυτταρολογίας και του μοριακού τεστ ανίχνευσης του ιού HPV. Αυτό προσφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης πρώιμων μορφών αλλοιώσεων, προλαμβάνοντας την εξέλιξη σε καρκίνο.
Λοίμωξη από τον ιό HPV και ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Επί του παρόντος, υπάρχουν περισσότεροι από 200 διαφορετικοί γνωστοί γονότυποι HPV που έχουν ομαδοποιηθεί σε κατηγορίες χαμηλού και υψηλού κινδύνου, ανάλογα με την κλινική εικόνα. Οι τύποι χαμηλού κινδύνου μπορούν να προκαλέσουν κονδυλώματα, ενώ οι τύποι υψηλού κινδύνου συνδέονται με υψηλές πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μετά από λοίμωξη από HPV περιλαμβάνει μια σειρά άλλων περιστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των γονιδιακών μεταλλάξεων, και εμφανίζεται πολλά χρόνια μετά την αρχική μόλυνση από τον ιό HPV. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων είναι ένας απαραίτητος παράγοντας, αλλά δεν επαρκεί για την ανάπτυξη δυσπλασίας ή καρκινώματος.
Τεστ ΠΑΠ & διάγνωση κακοήθειας στον τράχηλο της μήτρας
Η μόλυνση με ένα στέλεχος υψηλού κινδύνου του HPV αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας που σχετίζεται με τη μόλυνση από HPV έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε κακοήθη. Συχνά οι γυναίκες μολύνονται από τον ιό HPV και δεν αναπτύσσουν ποτέ σοβαρές ή ακόμα και εμφανείς επιπλοκές, αν και αυτό δεν πρέπει να μειώνει την ανάγκη για τακτικούς προληπτικούς ελέγχους για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η διάγνωση κάποιας κακοήθειας στον τράχηλο της μήτρας, που υποδεικνύει η παρουσία ανώμαλων επιθηλιακών κυττάρων, πραγματοποιείται μέσω του τεστ ΠΑΠ. Αυτή ήταν η μέθοδος εκλογής από τη δεκαετία του 1950, η οποία έχει αποδειχθεί πολύτιμη, καθώς επιτρέπει την ανίχνευση βλαβών αρκετά έγκαιρα ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Το τεστ Παπανικολάου, ωστόσο, έχει περιορισμένη ευαισθησία στην ανίχνευση πρώιμων καρκινικών δυσπλασιών.
Μοριακό ΠΑΠ τεστ για τη βελτίωση της έγκαιρης διάγνωσης δυσπλασιών του τραχήλου της μήτρας
Ως εκ τούτου, έχουν αναδειχθεί συμπληρωματικές μέθοδοι που μπορούν να επιτρέψουν τη βελτίωση της έγκαιρης διάγνωσης δυσπλασιών του τραχήλου της μήτρας εξαιτίας της λοίμωξης από τον ιό HPV. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι τεχνικές μοριακής βιολογίας που ενσωματώνονται στο ΠΑΠ τεστ. Έτσι, έχει αναπτυχθεί ένα μοριακό διαγνωστικό τεστ που ονομάζεται μοριακό ΠΑΠ τεστ. Οι τεχνικές μοριακής βιολογίας που έχουν ενσωματωθεί στο ΠΑΠ τεστ ελέγχουν εάν η δυσπλασία των κυττάρων οφείλεται σε γονότυπο υψηλού κινδύνου του HPV. Το μοριακό ΠΑΠ τεστ περιλαμβάνει το συνδυασμό της εξέτασης της κυτταρολογίας του τραχήλου της μήτρας και της μοριακής εξέτασης για τον εντοπισμό της μόλυνσης από τους γονότυπους υψηλού κινδύνου του ιού HPV που αποτελούν ανησυχητικούς παράγοντες για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Επιπλέον, οι μοριακές τεχνικές έχουν τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν ειδικές πρωτεΐνες που παράγονται από τον ιό HPV και να μας δώσουν προγνωστικά στοιχεία για την τάση του ιού να επιμείνει ή να υποχωρήσει και την ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσει η αλλοίωση που προκαλεί.
Οι τεχνικές μοριακής βιολογίας που μπορούν γρήγορα και αξιόπιστα να ανιχνεύσουν πολλαπλούς γονότυπους HPV στο επίχρισμα τραχήλου της μήτρας καθίστανται αναγκαίες προκειμένου να επιτευχθεί η πρόληψη αλλά και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η έγκαιρη ανίχνευση του ιού και η παρακολούθηση της λοίμωξης είναι σημαντική, προκειμένου να αποφευχθεί ο καρκίνος. Όλες οι νεότερες μοριακές τεχνικές ανίχνευσης του ιού HPV είναι διαθέσιμες στο γυναικολογικό ιατρείο ενός γυναικολόγου εξειδικευμένου στη γυναικολογική ογκολογία. Ο Γυναικολόγος Ογκολόγος στην Αθήνα Δρ. Γεώργιος – Μάριος Μακρής διαθέτει στο ιατρείο του τις πιο σύγχρονες τεχνικές ανίχνευσης του ιού HPV.