Η παγκρεατίτιδα είναι μια κατάσταση που αφορά τη φλεγμονή του παγκρέατος, ενός μεγάλου αδένα στην κοιλιακή χώρα, πίσω από το στομάχι και πλησίον του άνω τμήματος του λεπτού εντέρου. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να διαταράξει τη φυσιολογική λειτουργία του παγκρέατος, οδηγώντας σε μια σειρά από συμπτώματα και πιθανές επιπλοκές. Συνεπώς, χρήζει άμεσης και στοχευμένης θεραπείας, προκειμένου να μην τεθεί σε κίνδυνο η υγεία του ασθενούς.
Παγκρεατίτιδα: Αίτια
Ένα από τα κύρια αίτια εμφάνισης παγκρεατίτιδας είναι η χολολιθίαση ή αλλιώς η ύπαρξη λίθων στη χολή, οι οποίες φράζουν τον παγκρεατικό πόρο, μειώνοντας τη ροή των πεπτικών ενζύμων, προκαλώντας φλεγμονή. Παράλληλα, η υπερβολική και παρατεταμένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε παγκρεατίτιδα, η οποία δημιουργεί φλεγμονή και καταστρέφει τους παγκρεατικούς ιστούς, ενώ το ίδιο ισχύει και για το κάπνισμα. Κάποιο τραύμα στην κοιλιακή χώρα, εξαιτίας κάποιου ατυχήματος ή λόγω χειρουργικών επιπλοκών, μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα.
Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού παγκρεατίτιδας ή ορισμένων γενετικών διαταραχών αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της πάθησης. Καταστάσεις όπως η κυστική ίνωση, η υπερτριγλυκεριδαιμία, ο υπερπαραθυρεοειδισμός και ορισμένες αυτοάνοσες διαταραχές αυξάνουν την προδιάθεση εκδήλωσης παγκρεατίτιδας. Αυτοάνοσες ασθένειες, όπως ο λύκος ή η αυτοάνοση παγκρεατίτιδα μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονή του παγκρέατος, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται κατά λάθος στον παγκρεατικό ιστό. Τέλος, ορισμένα φάρμακα, όπως ορισμένα αντιβιοτικά ή ανοσοκατασταλτικά, μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση παγκρεατίτιδας. Ιογενείς λοιμώξεις, όπως η παρωτίτιδα ή η ηπατίτιδα μπορούν επίσης, να οδηγήσουν στην ανάπτυξη παγκρεατίτιδας.
Τύποι παγκρεατίτιδας
Η πάθηση αυτή διακρίνεται σε δύο τύπους, την οξεία και τη χρόνια. Η οξεία παγκρεατίτιδα εμφανίζεται ξαφνικά και διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα. Συχνά παρουσιάζεται με σοβαρή, έντονη συμπτωματολογία και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Η χρόνια μορφή της πάθησης συνιστά μια μακροχρόνια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επίμονη φλεγμονή και μη αναστρέψιμη βλάβη στο πάγκρεας. Μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή συμπτώματα και επιπλοκές.
Συμπτώματα παγκρεατίτιδας
Το πιο κοινό σύμπτωμα της παγκρεατίτιδας είναι ο έντονος κοιλιακός πόνος, που συνήθως εντοπίζεται στο άνω μέρος της κοιλιάς και ακτινοβολεί προς την πλάτη. Η επίμονη ναυτία και ο εμετός, που συχνά προκαλούνται ή επιδεινώνονται με το φαγητό, είναι επίσης συνήθη συμπτώματα. Σε περιπτώσεις οξείας παγκρεατίτιδας, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πυρετό και αυξημένο καρδιακό ρυθμό εξαιτίας της φλεγμονής. Η παγκρεατίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε πεπτικά προβλήματα όπως διάρροια, μετεωρισμός (φούσκωμα) της κοιλιάς, αποβολή λιπαρών κοπράνων (στεατόρροια) και ακούσια απώλεια βάρους λόγω κακής απορρόφησης θρεπτικών συστατικών. Η πάθηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως η εκδήλωση καταπληξίας λόγω της απελευθέρωσης τοξινών από το πάγκρεας στην κυκλοφορία του αίματος, ενώ εξαιτίας της φλεγμονής μπορεί να προκληθεί ισχαιμία και νεκρώσεις στον αδένα αυτό. Τέλος, ενδέχεται να εκδηλωθεί ίκτερος ή παραλυτικός ειλεός.
Παγκρεατίτιδα: Θεραπευτικές επιλογές
Ιδίως η οξεία παγκρεατίτιδα αποτελεί επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Για τη θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας αρχικά συνιστάται συντηρητική προσέγγιση. Αυτή περιλαμβάνει αρχικά χορήγηση αναλγητικής και αντιπυρετικής φαρμακευτικής αγωγής για την ανακούφιση του κοιλιακού πόνου και του πυρετού, που σχετίζεται με την παγκρεατίτιδα. Ένδειξη έχει επίσης η παρεντερική χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών, όπως και η τοποθέτηση ρινογαστρικού καθετήρα. Σε σοβαρές περιπτώσεις παγκρεατίτιδας, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν διατροφική υποστήριξη μέσω εντερικής ή παρεντερικής σίτισης, ενώ ενδέχεται να έχει ένδειξη και η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής και φαρμάκων, που ελαττώνουν τη γαστρική και παγκρεατική έκκριση.
Εάν τα συντηρητικά μέτρα αποτύχουν ή σε περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών από την οξεία παγκρεατίτιδα, έχει ένδειξη η χειρουργική αντιμετώπιση. Καθώς η πλειοψηφία των περιπτώσεων παγκρεατίτιδας οφείλεται στην ύπαρξη χολόλιθων, η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή αποτελεί την επέμβαση εκλογής, και πραγματοποιείται αφού έχει υποχωρήσει η φλεγμονή στο πάγκρεας. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη σε ορισμένες περιπτώσεις για την παροχέτευση αποστημάτων ή ψευδοκύστεων ή την ανακούφιση των αποφράξεων στους παγκρεατικούς πόρους. Μπορεί να απαιτείται πιο εξειδικευμένη θεραπεία για επιπλοκές όπως λοίμωξη, παγκρεατικές ψευδοκύστεις, αποστήματα, επιμολυσμένες νεκρώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις πραγματοποιείται παροχέτευση των αποστημάτων και των ψευδοκύστεων, ενώ μπορεί να συσταθεί η αφαίρεση των νεκρωμένων τμημάτων του παγκρέατος και η τοποθέτηση σωλήνων παροχέτευσης με συνεχή αναρρόφηση. Εάν εντοπίζεται απόφραξη στους παγκρεατικούς πόρους λόγω της μετακίνησης κάποιου χολόλιθου, ενδείκνυται η ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή, για να αφαιρεθεί ο μετατοπισμένος λίθος και να προληφθούν τυχόν υποτροπές. Ο Γενικός Χειρουργός στην Αθήνα, Δρ. Βασίλειος Κοντοστόλης, εφαρμόζει τις κατάλληλες χειρουργικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της παγκρεατίτιδας, εφόσον αυτό καταστεί απαραίτητο.