Από την Δρ. Φιορίτα Πουλακάκη,
MD Χειρουργό – Μαστολόγο, Συνεργάτη Τμήματος Μαστού Μαιευτηρίου «Λητώ»
Ο γυναικείος μαστός, κατεξοχήν σύμβολο θηλυκότητος αποτελεί ένα ανεξάντλητο θέμα, που έχει προβληματίσει όλες τις γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους. Ποιες είναι οι νεώτερες εξελίξεις και οι συνήθεις μύθοι γύρω από τις παθήσεις του μαστού;
Ποιες είναι οι καλοήθεις παθήσεις του μαστού;
Οι καλοήθεις παθήσεις του μαστού είναι τα ινοαδενώματα, τα λιπώματα, οι κύστεις και τα θηλώματα. Για να χαρακτηριστεί μια πάθηση καλοήθης, θα πρέπει να υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση, ακτινολογική και κυτταρολογική/ ιστολογική. Δεν κινδυνεύει καμία γυναίκα από τις καλοήθεις παθήσεις του μαστού, αρκεί να είναι κανείς βέβαιος για τη διάγνωση και να μη χαρακτηρίζει ως καλοήθεια μια άτυπη και ασαφή αλλοίωση. Εφόσον γίνει η διάγνωση ενός καλοήθους μορφώματος, το μέγεθός του, η πιθανή έκκριση υγρού από τη θηλή και η κλινική εκτίμηση του ιατρού είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν την ένδειξη για αφαίρεση ή για παρακολούθηση.
Υπάρχει όντως τα τελευταία χρόνια αύξηση της συχνότητας στις παθήσεις του μαστού;
Η αύξηση του καρκίνου του μαστού είναι γεγονός, καθώς 1 στις 11 γυναίκες θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους τη νόσο. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι εμφανίζονται κάθε χρόνο 4500 νέα περιστατικά με καρκίνο του μαστού. Υπάρχει όμως ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα όσον αφορά το σύνολο αυτών των γυναικών: Η διάγνωση γίνεται σε σαφώς πρωιμότερα στάδια σε σχέση με το παρελθόν, όταν η θεραπεία είναι πολύ πιο αποτελεσματική. Έχει αυξηθεί σημαντικά η επιβίωση των ασθενών.
Τι συνετέλεσε σε αυτές τις αλλαγές; Γιατί έχουμε περισσότερους καρκίνους και με ποιο τρόπο ωφελούνται τελικά οι γυναίκες;
Τον σπουδαιότερο ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση έχει παίξει η ευρύτερη χρήση της μαστογραφίας. Το όριο ηλικίας των γυναικών που υποβάλλονται στην πρώτη μαστογραφία έχει κατέβει στα 35 έτη και η συχνότητα μαστογραφικού ελέγχου έχει πλέον καθιερωθεί στον ετήσιο έλεγχο από τα 40 έως τα 70 έτη και κάθε δύο χρόνια στη συνέχεια. Έτσι διαγιγνώσκεται η νόσος συχνότερα και νωρίτερα.Όσον αφορά την βελτίωση στην επιβίωση, όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση τόσο μεγαλύτερη επιτυχία θα έχει η θεραπεία. Σημαντικότατο παράγοντα αποτελεί η πρόοδος των χημειοθεραπευτικών σχημάτων και η καθιέρωση της ακτινοβολίας όπου χρειάζεται.
Η ινοκυστική μαστοπάθεια είναι νόσος;
Η ινοκυστική μαστοπάθεια δεν είναι πάθηση. Αναγνωρίζεται στην πλειοψηφία των γυναικών κυρίως της αναπαραγωγικής ηλικίας. Αποτελεί μία καλοήθη κατάσταση του μαστού και δεν είναι άλλο από μια περιφραστική περιγραφή των πυκνών μαστών. Σίγουρα η ινοκυστική μαστοπάθεια δυσκολεύει τον κλινικό ιατρό στην ψηλάφηση και ίσως και τον ακτινοδιαγνωστή στην απεικόνιση του μαστού, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η γυναίκα ανήκει στην ομάδα αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
Ο πόνος στον μαστό αποτελεί ένα από τα συχνότερα και πιο βασανιστικά ενοχλήματα των νέων κυρίως γυναικών. Είναι ύποπτο σύμπτωμα; Πώς αντιμετωπίζεται;
Η μαστοδυνία πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, η οποία εκδηλώνεται με οίδημα στους μαστούς, αίσθημα βάρους και διάχυτο καυστικό πόνο στον ένα ή και στους δύο μαστούς, ονομάζεται κυκλική μαστοδυνία. Συμβαίνει στις περισσότερες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι τελείως καλοήθης κατάσταση και οφείλεται στις φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές μέσα στον μήνα. Ο πόνος στον μαστό είναι κάποιες φορές ανεξάρτητος της περιόδου και εμφανίζεται σε διαστήματα έντονου άγχους της γυναίκας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η μασταλγία είναι εντοπισμένη σε κάποιο σημείο και συνοδεύει την εμφάνιση μιας κύστης ή ενός καλοήθους μορφώματος που αυξήθηκε απότομα σε μέγεθος και προκαλεί πόνο. Συνυπάρχει συνήθως με κάποια διαταραχή στην έμμηνο ρύση. Ο πόνος στον μαστό αποτελεί κατά κανόνα καλόηθες σύ-μπτωμα. Σε ποσοστό μόνο 10% κατά την διερεύνηση του πόνου ανακαλύπτεται και κακοήθεια στον μαστό, η οποία συνήθως είναι τυχαίο εύρημα.
Θεραπευτικά, θα πρέπει να συστήσουμε στις γυναίκες που εμφανίζουν μαστοδυνία, τον περιορισμό κατανάλωσης σοκολάτας, καφεΐνης καθώς και ελάττωση του καπνίσματος. Εάν ο πόνος δεν υποχωρήσει, χορηγούμε απλά αναλγητικά τύπου παρακεταμόλης ή μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη. Η χορήγηση φυτικών σκευασμάτων βιταμί-
νης Ε και λιπαρών οξέων είναι η θεραπεία εκλογής για τη μαστοδυνία που δεν υποχωρεί με απλά αναλγητικά. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί καλά αποτελέσματα μετά από χορήγηση δαναζόλης ή και ταμοξιφαίνης.
Ποια είναι η σύγχρονη θέση για τη χρήση ορμονοθεραπείας σχετικά με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνο του μαστού;
Τα οφέλη από την ορμονική υποκατάσταση στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι πάρα πολλά. Όσον αφορά την επίδραση των σκευασμάτων αυτών στον γυναικείο μαστό, είναι γεγονός ότι αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Εκείνο όμως που θα πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας πάντα είναι το ιστορικό της κάθε γυναίκας. Σε γυναίκες που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (κληρονομική επιβάρυνση, ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού), σίγουρα αντενδείκνυται η χορήγηση ορμονών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όλες οι γυναίκες που λαμβάνουν ορμονική υποκατάσταση θα πρέπει να ελέγχουν συχνά τους μαστούς τους, προκειμένου να διαπιστωθεί έγκαιρα οποιαδήποτε μεταβολή.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η γυναίκα διατρέχει κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού;
Δυστυχώς αυτό είναι γεγονός. Η εγκυμοσύνη εφόσον ολοκληρωθεί πριν από το 30ο έτος της ηλικίας της γυναίκας, θεωρείται ότι προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού. Κατά τη διάρκεια των 9 μηνών όμως της εγκυμοσύνης σε οποιαδήποτε ηλικία και εάν πραγματοποιηθεί, έχει παρατηρηθεί ότι η συχνότητα κακοηθειών στο μαστό είναι ελαφρώς αυξημένη. Θα πρέπει λοιπόν να ελέγχουν οι γυναίκες τους μαστούς τους ακόμα πιο σχολαστικά κατά την διάρκεια της κύησης και να αναφέρουν στον μαιευτήρα που τις παρακολουθεί οποιαδήποτε αλλαγή διαπιστώσουν.
Ποιο είναι το μήνυμα που πρέπει να κρατήσουν όλες οι γυναίκες;
Έγκαιρη πρόληψη, αποτελεσματικότερη θεραπεία ! Τις παθήσεις του μαστού μπορούμε να τις νικήσουμε, αρκεί να τις απομυθοποιήσουμε και να τις αντιμετωπίσουμε χωρίς φόβο και με πολλή αισιοδοξία!