Το αίμα στα ούρα, ή αλλιώς αιματουρία, μπορεί να επηρεάσει τους άνδρες κάθε ηλικίας για διάφορους λόγους. Ο εντοπισμός αίματος στα ούρα δεν αποτελεί φυσιολογική κατάσταση, και συνήθως συνδέεται με ποικίλες ουρολογικές παθήσεις. Ωστόσο, ορισμένα άτομα εκδηλώνουν αιματουρία, η οποία χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση ώστε να ανευρεθούν τα αίτια που την προκάλεσαν. Η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί πάθηση από μόνη της, αλλά σύμπτωμα λανθανουσών καταστάσεων, οι οποίες μπορούν να είναι αρκετά σοβαρές για την υγεία. Αν η αιματουρία είναι επώδυνη, είναι συνήθως ένδειξη λιθίασης ή φλεγμονής του ουροποιητικού συστήματος, ενώ αν είναι ανώδυνη, μπορεί να είναι σημάδι ύπαρξης κακοήθειας. Συνεπώς, το αίμα στα ούρα χρήζει άμεσης διερεύνησης με πλήρη διαγνωστικό έλεγχο.
Αίμα στα ούρα: Μορφές
Η αιματουρία διακρίνεται σε διάφορες μορφές. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να είναι μακροσκοπική, όταν τα ούρα έχουν εμφανές κόκκινο χρώμα ή μικροσκοπική, όταν η ύπαρξη του αίματος είναι ορατή μόνο μέσω μικροσκοπίου. Παράλληλα, η κατάσταση αυτή διακρίνεται σε αρχική, τελική και ολική, ανάλογα με το αν η παρουσία αίματος εντοπίζεται στην αρχή, το τέλος ή καθ’ όλη τη διάρκεια της ούρησης. Η αρχική αιματουρία, όταν δηλαδή η ύπαρξη αίματος εντοπίζεται στην αρχή της ούρησης, συνήθως οφείλεται σε κάποια πάθηση της ουρήθρας. Η τελική αιματουρία γίνεται αισθητή στο τέλος της ούρησης και ενδέχεται να προέρχεται από κάποια αιμορραγία στην περιοχή του αυχένα της ουροδόχου κύστης. Όταν η παρουσία αίματος είναι εμφανής καθ’ όλη τη διάρκεια της ούρησης, γίνεται λόγος για ολική αιματουρία, η οποία συνδέεται με παθήσεις της ουροδόχου κύστης ή του ανώτερου ουροποιητικού.
Αιματουρία και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή των νεφρών
Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι μια κοινή αιτία πίσω από την ύπαρξη αίματος στα ούρα. Παρόλο που εμφανίζονται πιο συχνά στις γυναίκες, οι άνδρες μπορούν επίσης να τις εκδηλώσουν. Οι ουρολοιμώξεις μπορεί να εμφανιστούν όταν τα βακτήρια εισέρχονται στην ουρήθρα, η οποία αποτελεί τον σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη έξω από το σώμα. Εκτός από το αίμα στα ούρα, τα συμπτώματα μιας λοίμωξης του ουροποιητικού περιλαμβάνουν επείγουσα και συχνή ανάγκη για ούρηση, εκδήλωση πόνου κι αισθήματος καύσου στην ουρήθρα, ενώ τα ούρα είναι θολά με έντονη οσμή. Αντίστοιχα, η αιματουρία μπορεί να οφείλεται σε κάποια λοίμωξη των νεφρών. Οι λοιμώξεις των νεφρών μπορεί να προκύψουν όταν βακτήρια εισέρχονται στα νεφρά από την κυκλοφορία του αίματος ή μέσω των ουρητήρων. Οι λοιμώξεις αυτές μπορεί να προκαλέσουν όμοια συμπτώματα με την ουρολοίμωξη. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν και πρόσθετα συμπτώματα όπως πυρετός και πόνος στην πλάτη, στα πλαϊνά της κοιλιάς ή στη βουβωνική χώρα.
Αίμα στα ούρα και καλοήθης υπερπλασία προστάτη
Η καλοήθης υπερπλασία προστάτη είναι η προοδευτική αύξηση της κεντρικής ζώνης του προστάτη που συμπιέζει την ουρήθρα και εμποδίζει την έξοδο των ούρων, προκαλώντας έτσι έναν αριθμό συμπτωμάτων όπως συχνοουρία, αδύναμη και μικρή ακτίνα ούρησης, την επιτακτική ανάγκη για ούρηση ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας και την ύπαρξη αίματος στα ούρα. Μάλιστα, η ανάπτυξη λοίμωξης στον προστάτη, που ονομάζεται προστατίτιδα, μπορεί να προκαλέσει τα ίδια συμπτώματα. Η καλοήθης υπερπλασία προστάτη δεν είναι καρκίνος, ούτε εξελίσσεται σε καρκίνο, ωστόσο αν τα συμπτώματα είναι αρκετά ενοχλητικά, υπάρχει πλήθος διαθέσιμων συντηρητικών και χειρουργικών θεραπευτικών επιλογών.
Αιματουρία και ύπαρξη λίθων στο ουροποιητικό σύστημα
Η συσσώρευση λίθων στο ουροποιητικό σύστημα αναφέρεται ως λιθίαση ουροποιητικού, και αφορά τη συσσώρευση συμπαγών κρυσταλλικών συγκριμάτων. Λίθοι μπορούν να σχηματιστούν σε οποιοδήποτε τμήμα του ουροποιητικού συστήματος, συνεπώς ανάλογα με την εντόπιση, γίνεται λόγος για λιθίαση νεφρών, ουρητήρων, ουροδόχου κύστης και τέλος λιθίαση της ουρήθρας. Οι λίθοι συχνά είναι ανώδυνοι, ωστόσο μπορούν να οδηγήσουν σε οξύ πόνο εάν μετακινηθούν, προκαλώντας ερεθισμό ή απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος. Οι πέτρες στην ουροδόχο κύστη ή στα νεφρά μπορεί να προκαλέσουν αίμα στα ούρα που μπορεί είτε να είναι εύκολα ορατό, είτε να γίνει εμφανές μόνο με τη βοήθεια μικροσκοπίου.
Αιματουρία και ύπαρξη κακοήθειας
Το εύκολα ορατό αίμα στα ούρα μπορεί να είναι σημάδι προχωρημένης μορφής καρκίνου του ουροποιητικού, όπως καρκίνος του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, του ουρητήρα ή καρκίνος του προστάτη. Οι μορφές αυτές κακοήθειας στα πρώτα στάδια παρουσιάζουν μηδενικά ή ελάχιστα συμπτώματα, γεγονός που καθυστερεί την έγκαιρη διάγνωση και κατά συνέπεια τη θεραπεία όταν ακόμα είναι νωρίς. Μάλιστα, οι περισσότεροι καρκίνοι του ουροποιητικού ανακαλύπτονται τυχαία, μετά από απεικονιστικό έλεγχο. Τα κακοήθη αυτά νεοπλάσματα μπορεί να εκδηλωθούν με αίμα στα ούρα, γι’ αυτό είναι επιτακτική η διεξοδική διερεύνηση της αιτίας πίσω από την αιματουρία.
Λοιπές καταστάσεις που προκαλούν αίμα στα ούρα
Η αιματουρία δεν αποτελεί πάντα ένδειξη κάποιας ουρολογικής πάθησης. Αντιθέτως άτομα με διαταραχές της πήξης του αίματος ή με διάφορα αιματολογικά νοσήματα μπορεί να παρουσιάσουν αιματουρία. Παράλληλα, η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων ή αντιβιοτικών όπως η πενικιλίνη μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης αίματος στα ούρα. Ένα χτύπημα ή άλλος τραυματισμός στα νεφρά από ατύχημα ή αθλήματα επαφής μπορεί επίσης να προκαλέσει την εμφάνιση αίματος στα ούρα. Υγιή άτομα που υφίστανται έντονη σωματική κόπωση εκδηλώνουν σε αρκετές περιπτώσεις παροδική παρουσία αίματος στα ούρα.
Γενικότερα, το αίμα στα ούρα αποτελεί μια κατάσταση που θα πρέπει να ανησυχήσει τον πάσχοντα και να τον παρακινήσει να επισκεφθεί άμεσα ουρολόγο. Έπειτα, πραγματοποιείται ο απαραίτητος έλεγχος για τη διάγνωση της πάθησης πίσω από την αιματουρία, ώστε να ακολουθήσει ένα στοχευμένο σχέδιο θεραπείας ανάλογα με την αιτιολογία που την προκαλεί. Ο Χειρουργός Ουρολόγος Δρ. Βασίλειος Μυγδάλης εντοπίζει με την κατάλληλη μεθοδολογία το αίτιο πίσω από την αιματουρία, και προτείνει τη βέλτιστη θεραπευτική πορεία ανάλογα με την κάθε περίπτωση.