Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί μια σημαντική μετάβαση στη ζωή μιας γυναίκας, που συμβαίνει στην δεκαετία μεταξύ 40 και 50 ετών, υποδηλώνοντας το τέλος των αναπαραγωγικών ετών. Αν και πρόκειται για φυσιολογική διαδικασία, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι συνήθως προκαλεί μια ποικιλία συμπτωμάτων που μπορεί να διαφέρουν σε βαρύτητα από γυναίκα σε γυναίκα. Τα συμπτώματα αυτά κυμαίνονται από εξάψεις και διαταραχές ύπνου έως εναλλαγές της διάθεσης και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Συνεπώς, η παρακολούθηση από ειδικό κρίνεται αναγκαία προκειμένου να διευκολυνθεί η σωστή διαχείριση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και η μείωση των επιπτώσεών της στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής της γυναίκας.
Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως, η οποία καθορίζεται αφού μια γυναίκα έχει περάσει 6 διαδοχικούς μήνες χωρίς περίοδο, χωρίς να υφίσταται κάποια άλλη υποκείμενη ιατρική αιτία. Εμφανίζεται κατά μέσο όρο στα 50 έτη και αντανακλά τη φυσική μείωση της παραγωγής ωοθυλακίων. Αυτά τα ωοθυλάκια τυπικά απελευθερώνουν οιστρογόνα και χωρίς την παραγωγή ωοθυλακίων από τις ωοθήκες, τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης στο σώμα των γυναικών προοδευτικά μειώνονται. Αυτή η μείωση προκαλεί αύξηση των επιπέδων των ορμονών του εγκεφάλου, γνωστές ως LH και FSH, καθώς φυσιολογικά δίνουν σήμα στις ωοθήκες να παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη.
Μάλιστα, πριν από την τελευταία έμμηνο ρύση, η γυναίκα μπορεί να περάσει από μια πολυετή μετάβαση γνωστή ως περιεμμηνόπαυση. Η μέση διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης ανέρχεται στα 4 χρόνια. Μόλις δεν υπάρχει εμμηνορροϊκός κύκλος για τουλάχιστον 6 μήνες, η προεμμηνόπαυση έχει εξελιχθεί πλέον σε εμμηνόπαυση. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, συχνά εμφανίζεται μια ποικιλία συμπτωμάτων λόγω της μείωσης της παραγωγής οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Η ενδοκρινική φύση της εμμηνόπαυσης
Η εμμηνόπαυση είναι ουσιαστικά ένα ενδοκρινικό συμβάν, που περιλαμβάνει σημαντικές ορμονικές αλλαγές που έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στο σώμα μιας γυναίκας. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων έχει βαθιές επιδράσεις, καθώς τα οιστρογόνα διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων σωματικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένων των αναπαραγωγικών διεργασιών, της οστικής πυκνότητας και της καρδιαγγειακής υγείας. Η έναρξη της εμμηνόπαυσης συνεπάγεται κίνδυνο οστεοπόρωσης και καρδιακών παθήσεων, σε συνδυασμό με την εκδήλωση δυσάρεστων συμπτωμάτων που μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την καθημερινή ζωή.
Συμπτώματα που προκαλεί η περιεμμηνόπαυση και στη συνέχεια η εμμηνόπαυση
Η περιεμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από ακανόνιστους εμμηνορροϊκούς κύκλους, έντονες ορμονικές διακυμάνσεις, εξάψεις, διαταραχές ύπνου, αλλαγές διάθεσης και κολπική ξηρότητα. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν υψηλή χοληστερόλη και απώλεια οστικής μάζας, η οποία μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία.
Αντίστοιχα, τα πιο κοινά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν:
- ανησυχία
- αλλαγές στη διάθεση – όπως έντονες διακυμάνσεις ή ευερεθιστότητα
- δερματικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ξηρότητας ή της αύξησης της λιπαρότητας και της εμφάνισης ακμής ενηλίκων
- δυσκολία στον ύπνο
- δυσφορία κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
- αισθήματα απώλειας του εαυτού
- τριχόπτωση ή αραίωση μαλλιών
- πονοκεφάλους ή ημικρανίες
- εξάψεις – σύντομες, ξαφνικές αισθήσεις θερμότητας, συνήθως στο πρόσωπο, το λαιμό και το στήθος
- αύξηση της τριχοφυΐας στο πρόσωπο
- δυσκαμψία και πόνος στις αρθρώσεις
- απώλεια αυτοπεποίθησης
- νυχτερινές εφιδρώσεις – εξάψεις που εμφανίζονται τη νύχτα
- αίσθημα παλμών – καρδιακοί παλμοί που ξαφνικά γίνονται πιο αισθητοί
- προβλήματα με τη μνήμη και τη συγκέντρωση
- υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος
- ακράτεια
- μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
- εμβοές
- κολπική ξηρότητα και πόνος
Η εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης άλλων πιο σοβαρών προβλημάτων, όπως η απώλεια οστικής πυκνότητας η οποία οδηγεί σε οστεοπόρωση ή καρδιακές παθήσεις. Η οστεοπόρωση δεν προκαλεί οξέα βραχυπρόθεσμα επεισόδια πόνου, αλλά κατά βάση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιου αυθόρμητου κατάγματος ιδίως έπειτα από κάποιο ατύχημα ή πτώση, ειδικά στις περιοχές του ισχίου και της σπονδυλικής στήλης.
Διαχείριση εμμηνόπαυσης
Αν και δυσάρεστα, τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι διαχειρίσιμα εφόσον η γυναίκα λάβει την κατάλληλη βοήθεια από ειδικό. Είναι πολύ σημαντικό μάλιστα να απευθυνθεί σε ενδοκρινολόγο. Οι ενδοκρινολόγοι διαθέτουν μακρά εξειδίκευση στην περίπλοκη λειτουργία των ορμονών, γεγονός που τους καθιστά ιδιαίτερα κατάλληλους για να βοηθήσουν γυναίκες που αντιμετωπίζουν συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Ένας ενδοκρινολόγος ξεκινά με μια ενδελεχή αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένου ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, κλινικής εξέτασης και εργαστηριακών εξετάσεων για τη μέτρηση των επιπέδων ορμονών. Αυτή η ολοκληρωμένη αξιολόγηση βοηθά στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που μπορεί να μιμούνται ή να περιπλέκουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως οι διαταραχές του θυρεοειδούς.
Με βάση τα συμπτώματα και την κατάσταση της συνολικής υγείας της γυναίκας, υπάρχουν ποικίλες θεραπευτικές επιλογές διαθέσιμες. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη για όλες τις γυναίκες, ειδικά εκείνες με ιστορικό ορισμένων μορφών καρκίνου ή καρδιαγγειακών παθήσεων. Θα πρέπει να έχουν συνεπώς σταθμιστεί προσεκτικά τα οφέλη και οι κίνδυνοι της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης προκειμένου να είναι βέβαιο ότι αποτελεί τη βέλτιστη επιλογή. Εάν ωστόσο κριθεί ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης δεν είναι κατάλληλη, υπάρχουν κι άλλες θεραπευτικές επιλογές, οι οποίες συνδυάζονται με λήψη συμπληρωμάτων διατροφής και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Μάλιστα, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής με την προσαρμογή των διατροφικών συνηθειών και την άσκηση συμβάλλουν στην προστασία από την οστεοπόρωση και τις καρδιακές παθήσεις. Η Ενδοκρινολόγος με ιατρεία στη Γλυφάδα και στην Ανάβυσσο, Δρ. Αργυρώ Δάρα, όχι μόνο βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που βιώνουν οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση, αλλά ταυτόχρονα παρακολουθεί και διαχειρίζεται τυχόν μεταβολικές αλλαγές που μπορεί να προκύψουν σε αυτή την περίοδο, όπως αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και αντίσταση στην ινσουλίνη.