Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) είναι ίσως, η πιο κοινή και η πιο δαπανηρή νόσος του πεπτικού. Αποτελεί μια χρόνια διαταραχή, αποτέλεσμα της παλινδρόμησης γαστροδωδεκακτυλικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Παρουσιάζεται με την ίδια μάλλον συχνότητα και στα 2 φύλα, ενώ σχετίζεται αρκετά με την παχυσαρκία. Οι πιο συνήθεις εκδηλώσεις είναι το αίσθημα «καούρας» και πόνου στο θώρακα, οι αναγωγές, (δηλαδή, η άνοδος όξινου περιεχομένου προς το στόμα) και η δυσκολία στην κατάποση, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως επιδεινώνονται με την κατανάλωση «ερεθιστικών» ουσιών, όπως το κρεμμύδι, η μέντα, η σάλτσα ντομάτας, ο καφές, τα ανθρακούχα αναψυκτικά και το αλκοόλ. Οι ουσίες αυτές χαλαρώνουν τον Κάτω Οισοφαγικό Σφιγκτήρα (ΚΟΣ), μια βαλβίδα στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, η οποία αποτελεί ένα ισχυρό αντιπαλινδρομικό μηχανισμό.
Συνήθως, στις περιπτώσεις χαλαρού ΚΟΣ, συνυπάρχει διαφραγματοκήλη, δηλαδή, ένα τμήμα του στομάχου ανεβαίνει στο διάφραγμα. Αυτό επιδεινώνει τα συμπτώματα της παλινδρόμησης.
Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, η ΓΟΠΝ οφείλεται σε αυξημένο όγκο μεταγευματικά στο στομάχι και σε καθυστερημένη προώθηση του περιεχομένου του στομάχου στο λεπτό έντερο. Το τελευταίο, είτε οφείλεται σε άγνωστες αιτίες (ιδιοπαθής γαστροπάρεση), σε συνυπάρχοντα Σακχαρώδη Διαβήτη (διαβητική γαστροπάρεση), σε χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά, είτε σχετίζεται με κάποια φάρμακα.
Η ΓΟΠΝ, όμως, μπορεί να εμφανίσει και συμπτώματα που δε σχετίζονται με τον οισοφάγο, όπως, λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα, διαβρώσεις στα δόντια, άσθμα, χρόνια ιγμορίτιδα και μέση ωτίτιδα, λόγω παλινδρόμησης γαστροδωδεκακτυλικού περιεχομένου σε παρακείμενα όργανα.
Η κλασσική γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί εύκολα να διαγνωστεί με ένα λεπτομερές ιστορικό και να επιβεβαιωθεί με την πλήρη ανταπόκριση του ασθενούς στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, που θα του συσταθεί από το γαστρεντερολόγο του. Είναι πιθανό στη διερεύνηση να εντάξει ο γιατρός και διαγνωστικές δοκιμασίες, όπως η γαστροσκόπηση, όπου μεταξύ άλλων, είναι δυνατό να εκτιμηθεί και η βαρύτητα της οισοφαγίτιδας εκ της παλινδρόμησης. Η οισοφαγίτιδα είναι φλεγμονή του κατώτερου τμήματος του οισοφάγου και προκαλείται, στην περίπτωση αυτή, από το παλινδρομούν περιεχόμενο. Άλλες διαγνωστικές δοκιμασίες είναι ακτινογραφίες του οισοφάγου και του στομάχου, καθώς επίσης και 24ωρη μελέτη του pH του οισοφάγου.
Επιπλοκές της ΓΟΠΝ αποτελούν η οισοφαγίτιδα, στενώσεις του οισοφάγου, ο καρκίνος του κατώτερου τμήματος του οισοφάγου και ο οισοφάγος Barrett, που αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για τον τελευταίο.
Στόχος της θεραπείας στην παλινδρομική νόσο είναι να υφεθούν τα συμπτώματα και να υποχωρήσει η οισοφαγίτιδα και οι υπόλοιπες επιπλοκές. Αυτό επιτυγχάνεται, τόσο με την αντίστοιχη φαρμακευτική αγωγή (PPIs-Proton Pump Inhibitors), όσο, κυρίως, με την τροποποίηση των καθημερινών διαιτητικών συνηθειών. Δηλαδή,
Γενικές συμβουλές
• Αποφεύγουμε να ξαπλώσουμε για 3 ώρες μετά το γεύμα
• Προτιμούμε μικρά και τακτικά γεύματα, όσο γίνεται λιγότερο λιπαρά
• Δοκιμάζουμε να ανασηκώσουμε το προσκέφαλο στο κρεβάτι κατά 15-20 εκ
• Αποφεύγουμε «ερεθιστικές» ουσίες, όπως κρεμμύδι, σκόρδο, μπαχάρια, κόκκινες σάλτσες, μέντα, σιροπιαστά γλυκά, τηγανητά, σοκολάτα, αλκοόλ (ειδικά το κόκκινο κρασί), ξύδι.
• Αποφεύγουμε, ή μειώνουμε το κάπνισμα
• Επιχειρούμε να μειώσουμε το βάρος μας
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει βελτίωση των συμπτωμάτων με την αλλαγή των ανωτέρω συνηθειών και τη συστηματική φαρμακευτική αγωγή, αλλά επίσης, όταν ο ασθενής δυσκολεύεται να συμμορφωθεί στη μακροχρόνια θεραπεία, ειδικά επί διαφραγματοκήλης, ή επί εμφάνισης επιπλοκών της παλινδρόμησης (πχ οισοφαγίτιδα), είναι δυνατή η αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ με πιο επεμβατικές μεθόδους. Σ’αυτές ανήκουν η χειρουργική αντιμετώπιση (θολοπλαστική κατά Nissen), αλλά και η, πιο πρόσφατη, ενδοσκοπική αντιπαλινδρομική θεραπεία, η οποία πραγματοποιείται, χωρίς τομές, από εξειδικευμένους γαστρεντερολόγους.
Νίνα Μαρκουτσάκη MD-MSc (DIU)
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος, εξειδίκευση στην ογκολογία πεπτικού.