Παρατηρείτε έντονη ερυθρότητα και μικρά, κόκκινα σπυράκια στην περιοχή γύρω από το στόμα και ανησυχείτε μήπως πρόκειται για ακμή; Πιθανότατα δεν πρόκειται για ακμή, αλλά για περιστοματική δερματίτιδα. Αυτή συνιστά μια ενοχλητική δερματοπάθεια που ομοιάζει με έκζεμα και εκδηλώνεται γύρω από το στόμα. Πρόκειται για μια πολύ συχνή πάθηση του δέρματος και επηρεάζει κυρίως γυναίκες ηλικίας 20 έως 45 ετών με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και σε άνδρες αλλά και σε μικρά παιδιά, συχνά μεταξύ 7 μηνών και 13 ετών. Συχνά συγχέεται με τη ροδόχρου νόσο, καθώς οι δύο αυτές δερματοπάθειες ανήκουν στην ίδια κατηγορία δερματοπαθειών φλεγμονώδους αιτιολογίας. Ωστόσο, η κατανομή των δερματικών βλαβών στη ροδόχρου νόσο είναι διαφορετική. Αν και η περιστοματική περιοχή είναι το πιο κοινό σημείο εντόπισης, η περιστοματική δερματίτιδα μπορεί επίσης να εκδηλωθεί και στο δέρμα γύρω από τους οφθαλμούς ή και τη μύτη.
Πού οφείλεται η περιστοματική δερματίτιδα
Η ακριβής αιτία της περιστοματικής δερματίτιδας είναι άγνωστη. Για ορισμένους ασθενείς, υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της τοπικής χρήσης κορτικοστεροειδών και της εκδήλωσης της πάθησης. Η εφαρμογή τοπικών κρεμών με κορτικοστεροειδή ή υδροκορτιζόνη αλλά και ρινικών ή εισπνεόμενων σπρέι με στεροειδή μπορεί είτε να επιδεινώσει είτε να προκαλέσει την πάθηση. Καταστάσεις όπως η διαταραχή του δερματικού φραγμού μπορεί επίσης να λειτουργήσει ιδιαίτερα επιβαρυντικά. Η επιδερμική δυσλειτουργία αυτή προκαλεί αρχικά αυξημένη ευαισθησία σε εξωγενείς ερεθιστικούς παράγοντες και εκτεταμένη δια-επιδερμική απώλεια νερού, δύο καταστάσεις οι οποίες εντείνουν τη φλεγμονή. Η διαταραχή του δερματικού φραγμού μπορεί να οφείλεται είτε σε υπερβολική χρήση ενεργών συστατικών, όπως η ρετινόλη ή τα απολεπιστικά οξέα, ή σε εφαρμογή έντονων scrub που συχνά προκαλούν μικροτραυματισμούς στην επιφανειακή στιβάδα του δέρματος. Η εκτεταμένη χρήση καλλυντικών προϊόντων με βαριά ή λιπαρή σύσταση μπορεί να πυροδοτήσει την πάθηση.
Εκτός από τη διαταραχή του δερματικού φραγμού, τυχόν αλλεργιογόνοι ή ερεθιστικοί παράγοντες, όπως το φθόριο που περιέχεται στην οδοντόκρεμα ή τα οδοντικά σφραγίσματα, ενδέχεται να πυροδοτήσουν την περιστοματική δερματίτιδα. Επιπλέον, μια ανισορροπία στο μικροβίωμα του δέρματος, ιδιαίτερα μια υπερανάπτυξη ορισμένων τύπων μυκήτων ή βακτηρίων, μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση περιστοματικής δερματίτιδας. Ορμονικές διακυμάνσεις ενδέχεται να συμβάλλουν στην εκδήλωση της συγκεκριμένης δερματοπάθειας, οι οποίες προκύπτουν από τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών, την εγκυμοσύνη και τις προεμμηνορροϊκές εξάρσεις. Ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η ζέστη και ο άνεμος φαίνεται τέλος να επιδεινώνουν την περιστοματική δερματίτιδα.
Συμπτώματα δερματίτιδας στην περιοχή γύρω από το στόμα
Αν και τα αίτια είναι ποικίλα, η περιστοματική δερματίτιδα εκδηλώνεται ιδιαίτερα ομοιόμορφα, γεγονός που διευκολύνει την αναγνώρισή της. Η πάθηση εμφανίζεται με έντονη ερυθρότητα, μικρά κόκκινα σπυράκια και μερικές φορές κυστίδια και φλύκταινες, που εμφανίζονται γύρω από το στόμα, αλλά μπορούν επίσης να επεκταθούν στην περιοχή γύρω από τα μάτια αλλά και στο μέτωπο. Το μέγεθος των δερματικών αυτών βλαβών είναι συνήθως μικρότερο από 2 mm έκαστο, ωστόσο ενδέχεται αυτά να συσπειρωθούν σε μεγαλύτερης έκτασης βλάβες. Το δέρμα στη γύρω περιοχή είναι συχνά ξηρό. Εκδηλώνεται επίσης συχνά αίσθημα καύσου ή τραβήγματος του δέρματος, φαγούρα και ευαισθησία του δέρματος. Σπάνια οι ασθενείς αισθάνονται πόνο. Η πιο εκτεταμένης μορφής περιστοματική δερματίτιδα μπορεί να επεκταθεί στο πηγούνι, τα μάγουλα, τα κάτω ή τα άνω βλέφαρα αλλά και το μέτωπο.
Επιλογές θεραπείας και διαχείρισης για την περιστοματική δερματίτιδα
Η θεραπεία της περιστοματικής δερματίτιδας επικεντρώνεται στη μείωση της φλεγμονής και στην αποκατάσταση των δερματικών βλαβών. Αρχικά, μια από τις βασικές συστάσεις αντιμετώπισης είναι η διακοπή της εφαρμογής της. Ωστόσο, η διακοπή της τοπικής χρήσης κρεμών με κορτικοστεροειδή ή υδροκορτιζόνη είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει αρχικά έξαρση της πάθησης. Εάν συμβεί αυτό, μπορεί να είναι δελεαστική η επανέναρξη της εφαρμογής. Η επανάληψη της εφαρμογής ωστόσο συνεπάγεται προσωρινή μόνο ανακούφιση, ενώ σε βάθος χρόνου θα επιδεινώνει διαρκώς το πρόβλημα. Τα ρινικά, εισπνεόμενα και από του στόματος στεροειδή που είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της υγείας του ασθενούς θα πρέπει να συνεχιστούν, κάτι ωστόσο που θα παρατείνει το χρόνο επούλωσης των δερματικών βλαβών. Το ξέπλυμα του προσώπου και του στόματος μετά τη χρήση ρινικών ή εισπνεόμενων προϊόντων με κορτικοστεροειδή μπορεί να βοηθήσει.
Πέρα από τη διακοπή της χρήσης προϊόντων με κορτικοστεροιδή, ήπιες περιπτώσεις περιστοματικής δερματίτιδας μπορούν να αντιμετωπιστούν με:
- γενικότερη απλοποίηση της καθημερινής ρουτίνας περιποίησης, με αποφυγή εφαρμογής ενεργών συστατικών όπως η ρετινόλη, η βιταμίνη C ή τα απολεπιστικά οξέα
- διακοπή της εφαρμογής ενυδατικών κρεμών με βαριά ή λιπαρή σύσταση και επιλογή ενυδατικών προϊόντων με ελαφριά σύσταση χωρίς συντηρητικά ή πρόσθετα για την ανακούφιση της ξηρότητας του δέρματος
- χρήση αντηλιακού με φυσικά φίλτρα
- επιλογή μιας οδοντόκρεμας χωρίς φθόριο
Να σημειωθεί ότι η επίσκεψη σε δερματολόγο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση της πάθησης, καθώς δεν πρόκειται για πάθηση που θα υποχωρήσει από μόνη της. Ένας εξειδικευμένος δερματολόγος είναι σε θέση να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία, η οποία συνήθως περιλαμβάνει εφαρμογή τοπικών σκευασμάτων, ενώ δεν αποκλείεται να συστηθεί και λήψη από του στόματος αντιβιοτικών εάν η φλεγμονή είναι εκτεταμένη. Τέλος, η φωτοδυναμική θεραπεία μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετική. Η Δερματολόγος στο Κολωνάκι Δρ. Θεώνη Ματούλα εφαρμόζει στο Δερματολογικό Ιατρείο της Matoula Clinic μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της περιστοματικής δερματίτιδας, αλλά και κάθε είδους δερματικών παθήσεων.